SSS: Amniyosentez

Amniyosentezin ne olduğunu ve neden önerilebildiğini merak ediyorsanız, yalnız değilsiniz. Pek çok anne baba adayı bu tercihe bağlı prosedürü, ihtiyaçları olup olmadığını, ne için olduğunu ve risklerinin ne olduğunu merak ediyor. Amniyosentez hakkında en sık sorulan sorulara bir göz atın, ancak nihayetinde doktorunuzun seçeneklerinizi durumunuza göre değerlendirmenize yardımcı olacağını unutmayın.

Amniyosentez Nedir?

Aynı zamanda amniyo olarak da bilinen amniyosentez, rahminizden test ya da tedavi için kullanılmak üzere küçük bir miktar amniyotik sıvı alınarak yapılan doğum öncesi bir testtir. Amniyotik sıvı, bebeğinizi amniyotik kesede çevreler. Cenine ait hücreler içeren bu sıvıyı analiz etmek, bebeğinizin sağlığı hakkında çok önemli bilgiler sağlayabilir ve doktorunuza belli bazı doğum kusurları ve genetik ya da kromozom anomalilerini teşhis etmesine veya –daha çok– elemesine yardımcı olabilir. Amniyo aynı zamanda akciğer gelişimini değerlendirmek için de kullanılır. Laboratuvarda, altta yatan kaygının ne olduğuna bağlı olarak sıvı üzerinde farklı testler yapılır.

Doğum öncesi tarama ve tanı testleri tüm hamile kadınlara önerilir, ancak amniyosentez ufak da olsa bazı riskler taşıdığı için, bazı doktorlar bunu sadece yüksek kromozom ya da genetik anomali riskleri olduğunda önermeyi tercih edebilir. Genel olarak ultrason kontrolü ve ebeveynler için taşıyıcı testleri gibi tarama testleri doktorunuza bebeğinizin bir rahatsızlık ihtimaliyle ilgili bilgi verir. Amniyosentez gibi tanı testleri, bebeğinizin belli bir rahatsızlığı olup olmadığı hakkında daha kesin bilgi verir.

Amniyosentez, isteğe bağlıdır ve testi yaptırmakla ilgili doğru ya da yanlış bir seçim yoktur. Bazı anne baba adayları mümkün olduğunca fazla bilgi almak isterken, diğerleri bilmemeyi tercih edebilir. Bazı durumlarda daha fazlasını bilmek, bebeğinizin sağlığıyla ilgili önceden önlem almanıza yardımcı olabilir ve çok sık olmasa da doktorlar belli bazı rahatsızlıkları bebek doğmadan önce tedavi edebilmektedir. Doktorunuz sizin durumunuza bağlı olarak prosedürün riskleri ve faydalarını değerlendirip kendinizi en rahat hissedeceğiniz karar vermenizde yardımcı olacaktır.

Amniyosentez, bazen bir tedavi olarak kullanılır. Örneğin çok fazla amniyotik sıvınız varsa (polihidramniyoz olarak bilinen bir durum), doktorunuz fazla sıvıyı tahliye etmenin

Amniyosentez Ne İçin Yapılır?

Amniyosentez, bebeğinizin sağlığını aşağıdakileri de içeren pek çok açıdan değerlendirmek için kullanılabilir.

Bazı genetik ve kromozom anomalileri ve rahatsızlıklar: Amniyosentez tüm potansiyel sorunları saptayamaz, ancak şunları test edebilir;

• Down sendromu

• Kistik fibroz

• Orak hücreli anemi

• Tay-Sachs hastalığı

• Kas distrofisi

• Fetal akciğer matürasyonu. Amniyosentez, bebeğinizin akciğerlerinin doğum için yeterince gelişip gelişmediğini saptayabilir.

• Fetal anemi: Bebeğinizin kan uyuşmazlığı varsa, aneminin şiddetini belirlemek için amniyosentez kullanılabilir.

• Fetal enfeksiyon: Bebeğinizin enfeksiyon riski yüksek olduğu düşünülürse, test önerilebilir.

• Babalık testi: Amniyosentez doğumdan önce babalık testi için bebeğin DNA'sını elde etmek üzere kullanılabilir.

Doktorum Bu Testi Neden Önermiş Olabilir?

Doktorunuzun amniyosentez önermiş olmasının pek çok nedeni olabilir. Genetik amniyosentez testi aşağıdaki nedenlerle önerilebilir:

• Doğum öncesi tarama testi veya ultrasondan alınan normal dışı sonuçlar. Doktorunuz doğum öncesi yapılan bir tarama testiyle ilgili endişe duyarsa, amniyosentez bu endişeyi doğrulayabilir ya da eleyebilir.

• Sizin ya da eşinizin kromozom anomalisi ya da nöral tüp defekti olan bir çocuğu veya gebelik hikayesi var.Amniyosentez, şu anki gebeliğinizdeki potansiyel sorunları doğrulayabilir ya da eleyebilir.

• Sizin ya da eşinizin aile hikayesi. Eğer sizin ya da eşinizin doğum kusurları ya da genetik bir rahatsızlık hikayesi varsa veya ikiniz de genetik bir rahatsızlığın taşıyıcısıysanız.

• 35 yaşından büyükseniz. Gebelik yaşı, bebek için kromozom anomalisi riskini artırabilir.

Fetal akciğer matürasyon testi eğer acil olmayan bir durum için suni sancıyla erken doğum ya da sezaryen düşünülüyorsa önerilebilir. Bu durumda bebeğin akciğerlerinin doğuma hazır olup olmadığını görmek için amniyosentez, genellikle 32-39 haftalar arasında önerilir.

Amniyosentez başka nedenlerle de önerilebilir. Örneğin, üçüncü trimesterindeki bazı anne adaylarına rahim enfeksiyonlarını teşhis etmek için önerilebilir. Ayrıca kan uyuşmazlığı olan bir bebekte aneminin şiddetini kontrol etmek de önerilebilir.

Sonuçlar Ne Anlama Geliyor?

Çoğu zaman, sonuçlar normal (negatif) olacaktır. Unutmayın, genetik testin bazı genetik veya kromozom anomalilerini ortaya çıkarabildiğini, fakat hepsini belirleyemediğini aklınızdan çıkarmayın. Amniyosentezin sonuçları neredeyse %100 doğrudur ve doktorunuz sonucu anlamanıza yardımcı olacaktır. Eğer sonuçlar pozitifse, doktorunuz size seçeneklerinizi anlamanız için yardımcı olabilir ve ayrıca sizi bir uzmana yönlendirebilir. Ayrıca sizinle aynı sorunu yaşayan bazı destek grupları olabilir, doktorunuza eğer katılmak isteyeceğiniz bir grup biliyorsa sizi yönlendirmesini isteyebilirsiniz. Bazı durumlarda, sizi neyin beklediğini, nasıl hazırlanacağınızı ve seçeneklerinizin neler olduğunu anlamanıza yardımcı olabilecek doğum öncesi bir genetik danışmana yönlendirilebilirsiniz. Fetal akciğer matürasyon amniyosentezi bebeğinizin akciğerlerinin erken doğum için yeterince gelişmiş olup olmadığı konusunda sizin ve sağlık ekibinizin emin olmasını sağlayabilir.

Amniyosentezin Riskleri Nelerdir?

Ciddi komplikasyonlar çok nadirdir, ancak yine de doktorunuzun değerlendirmenize yardımcı olacağı, amniyosentezle ilişkilendirilen riskler vardır. Bu riskler arasında aşağıdakiler yer almaktadır:

• Amniyotik sıvı sızıntısı. Nadir durumlarda, vajinadan az miktarda amniyon sıvısı sızar. Çoğu zaman sızıntı bir hafta içinde durur ve gebelik normal olarak devam eder.

• Bebeğe iğne batması. Bazen bebeğin kolu ya da bacağı iğne yoluna doğru hareket edebilir, ancak ciddi yaralanmalara sık rastlanmaz.

• Rh hassasiyeti. Bazen, bebeğin kan hücreleri işlem sırasında annenin kan dolaşımına girerse, annenin vücudu plasentadan geçip bebeğin alyuvarlarına zarar verebilecek antikorlar üretmeye başlayabilir. Doktor, anne adayının vücudunun antikor geliştirip geliştirmediğini kontrol etmek için test yapabilir ve annenin vücudunun Rh antikorları üretmesini önlemek için Rh immünoglobülin kullanabilir.

• Uterus enfeksiyonunun tetiklenmesi. Bu çok nadir bir durumdur ve 1000 vakada 1'den az görülür.

• Bebeğe enfeksiyon bulaşması. Annede hepatit B veya C, toksoplazmoz veya HIV/AIDS gibi bir enfeksiyon varsa, amniyosentez önerilmeyebilir.

• Düşük. Amniyosentez ikinci trimesterde yapılırsa, çok düşük de olsa (%0.6) bir düşük riski vardır. Prosedür gebeliğin 15. haftasından önce gerçekleştirilirse, risk yükselir.

Prosedür Sırasında Neler Olur?

Genetik amniyosentez genellikle hamileliğin 15 ila 20 hafta arasında yapılır. Daha erken yapılırsa, komplikasyon riski artar. Bazen üçüncü trimesterde de yapılır. Doktorunuza nasıl hazırlanmanız gerektiğini danışın. Testi gebeliğin 20. haftasından önce yaptırıyorsanız, uzmanlar genellikle rahmi desteklemeye yardımcı olmak için mesaneninizin dolu olmasını tavsiye eder, bu nedenle öncesinde bolca su içmeniz gerekebilir. Gebeliğin 20. haftasından sonra yaptırıyorsanız, delinme riskinden kaçınmak için mesanenizin boş olması önerilebilir.

Test sırasında doktorunuz sizden muayene masasına sırt üstü yatmanızı isteyecektir. Ultrason kontrolü doktorunuza bebeğin rahminizde nerede olduğunu tespit etmesine yardımcı olacaktır ve karnınız bir antiseptikle silinir. Genellikle anestezi kullanılmaz. Çoğu kadın bu prosedürü sadece hafif rahatsızlık verici ya da tamamen ağrısız bulur. Doktor, ultrasonu bir yol gösterici olarak kullanıp karın duvarınızdan rahminize doğru ince bir iğneyle girer. Yaklaşık 20 ml, ufak miktarda bir sıvı alınır. Bu sırada hareket etmeden yatmanız gerekmektedir. Prosedür sırasında ve çok kısa bir süre sonrasında, hafif bir kramp hissedebilirsiniz. Doktorunuz testten sonra bebeğinizin kalp atışını ultrasonla kontrol edecektir. Tüm işlem sadece birkaç dakika alır ve sonuçlar da testin ne için yapıldığına bağlı olarak genellikle birkaç gün ile iki üç hafta içinde hazır olur.

Yan Etkisi Var Mıdır?

Amniyosentezden sonra eve gidip rahatlamak ve bir iki gün yorucu aktivitelerden kaçınmak en iyisidir. Ayrıca hafif bir kramp ve pelvis bölgesinde rahatsızlık hissedebilirsiniz. Amniyotik sıvı sızıntısı ve hafif kanamalar oluşabilir, ancak genellikle kendiliğinden dururlar. Aşağıdakilerden herhangi biri gerçekleşirse, doktorunuzla iletişime geçin:

• Sıradışı vajinal akıntı ya da kanama

• Birkaç saatten uzun süren şiddetli kramp

• Yüksek ateş

• İğnenin girdiği noktada kırmızılık ve iltihaplanma

• Bebeğinizin alışılmadık biçimde hareket ettiğini ya da hareketsizleştiğini fark ederseniz (kaç haftalık hamile olduğunuza bağlı olarak, bebeğin hareketlerini hissetmek için henüz erken olabilir).

Tüm ebeveynler gibi siz de kendiniz ve bebeğiniz için en iyisini istediğinizden, seçeneklerinizi değerlendirmek zor olabilir. Doktorunuz bu konuda uzmandır, ayrıca amniyosentezi yaptırmak isteyip istemediğinize karar verirken, durumunuzu güvendiğiniz kişilerle de tartışabilirsiniz. Unutmayın, bu size daha fazla bilgi sağlayabilecek, isteğe bağlı bir testtir, ancak önemli olan, size doğru geleni yapmaktır.