Çocuklarda korku ve kaygıyla başa çıkmak

3 yaşındaki erkek çocuk yeni bir komşuyla tanıştırıldığında yüzünü annesinin eteğinin kenarına saklayabilir. 4 yaşındaki bir kız kızarır ve yeni bir okul öncesi öğretmeni ona adını sorduğunda ağzını konuşamadan açar. Hepimiz utangaç çocukların acısını hissedebiliriz. Çoğumuz zaman zaman utangaç olabiliyoruz. Utangaçlığa tam olarak ne sebep olur? Bir çocuğun bu hisleri aşmasına nasıl yardımcı olabiliriz?

Utangaçlık Sebepleri

Araştırmacılar utangaçlığa giden iki yol olduğunu buldu. Birincisi biyolojik. Yaklaşık beş çocuktan birisi biyolojik olarak çekingen olmaya yatkın doğar. Bebeklikten itibaren ve hatta bazen daha önceden, bu çocuklar yeni insanlar ve yeni çevrelerden rahatsızlık duyabilir. Yeni yemekler denemeye ve yeni zorluklara karşı isteksiz olan utangaç çocuklar, yemek seçici olmaya yatkındırlar. 

Bu davranışı gösteren bebeklerin yarısı 6 yaşındayken bile hala utangaç oluyor; çeyreği yetişkinlik zamanında hala utangaç olabiliyor ve hayatları boyunca utangaç kalmaya yatkın olabiliyor. Onlar için utangaçlık bir davranış biçimi veya doğuştan gelen bir yatkınlık.

Utangaçlığa giden bir diğer yol ise durumsallık. Bu çocuklar için utangaçlık, stres sonucu oluşan geçici bir tepki. Bir ebeveynin hasta olması, yeni bir eve taşınma ya da çocuk bakımında olan bir değişim çocukta veya okul öncesi yaştaki küçük çocukta utangaçlığı tetikleyebilir. Utangaçlık, genellikle altında yatan sorun çözülür çözülmez ya da çocuk daha rahat hissettiğinde kaybolur.

Utangaç Çocuğa Yardım Etmek

Eğer utangaçlık çocuğunuzdaki bir dizi korkunun sonucu tekrarlayan duygusal strese ya da sosyal problemlere sebep olmuyorsa endişelenmenizi gerektirecek bir şey değildir. Öyleyse bile, utangaç çocuklar kendi özgüvenini ve sosyal becerilerini güçlendirmesine yardımcı olacak birçok şeyden yararlanabilir. İşte bazı öneriler:

Destekleyici olun. Utangaç bir çocukla ilgilenirken tavrınızın baskıcı değil nazik ve destekleyici olması gerektiğini unutmayın. Utangaç çocuklar kolay bir şekilde duygusal olarak heyecanlanabilirler. Çok erken zamanda çok fazla şey talep etmek çocuğunuzun utangaçlığını azaltmak yerine onu daha kaygılı yapacaktır.

Etiketlemeden kaçının. Öyle davrandığında onun davranışının geçici bir durum değil de bir nitelik olduğuna inanmaması için, özellikle Sarah’ın önünde, “Sarah sadece utangaç” tarzı şeyler söylememeye çalışın. Küçük çocuklar ve anaokulu çocukları bazen etiketleri, onları rahatsız eden sosyal durumlardan kurtulmak için geçerli bir bahane olarak yorumlayabilir. Bunun yerine “Sarah yeni insanlarla tanışmakta sorun yaşıyor ancak bu konuda çalışıyor” gibi şeyler söyleyin.

Alay etmeyin. Çocuğunuzun utangaçlığıyla dalga geçmeyin. Bu onu utandıracak ve problemi daha da kötü hale getirecektir.

Pratik yapın. Evde stresli sosyal aktivitelerin provasını yapın. Bazı okul öncesi yaştaki çocuklar için yeni insanlar, yeni çevreler ve yeni aktiviteler kombinasyonu duygusal olarak yoğun hissettirebilir. Eğer, örnek olarak, çocuğunuz anaokulunda diğer çocuklarla birlikte şarkı söylemekte rahatsız hissediyorsa, evde sizinle birlikte pratik yapmasına yardımcı olabilirsiniz. Yapılan bu pratik, okulda şarkı söylemeyi daha az korkunç ve daha eğlenceli hale getirmekte yardımcı olacaktır.

Yavaş ilerleyin. Çocuğunuzu çok fazla arkadaş ile ya da uyaranla boğmamaya çalışın. Utangaç çocuklar bir grup arkadaşla oynamak yerine tek bir arkadaşla oynamakla genellikle daha rahat hissederler. Çocuğunuzu büyük grup aktivitelerine katılmaya zorlamayın.

Lider olma. Utangaç bir çocuğu bazı zamanlar ondan bir ya da iki yaş daha küçük çocuklarla oynamaya teşvik edin. Bu, utangaç çocuğu lider pozisyonuna koyar ve bu durum kendi yaşıtları ile nadiren hissettiği bir şeydir. Bu ona, aynı zamanda kendi yaşıtlarıyla oynadığında daha fazla özgüven sağlayabilir.